زمانی که زنبور عسل شهد گل های گیاهان مختلف را جمع آوری میکند عسل تولید می گردد، البته زمانی که به جای شهد گل ها از شکر برای تغذیه زنبور عسل استفاده شود، دیگر آن ماده تولید شده عسل نام ندارد. به طور کلی برای کنترل کیفیت عسل باید به دو اصل یعنی طبیعی بودن عسل و دارا بودن کیفیت مناسب برای مصرف کننده توجه ویژه داشت. تشخیص عسل طبیعی یکی از مواردی است که برای مصرف کننده بسیار حائز اهمیت است.
علت بوجود آمدن تقلب در مواد غذایی به ویژه عسل طبیعی
وجود ناخالصی ها در مواد غذایی به سال های دور بر می گردد و از دوران قدیم در زمینه های مختلف صورت می گرفته است، البته شدت تقلب ها در جوامع کوچک بسیار کم بوده ولی با گسترش شهر نشینی و بزرگ شدن مراکز تولید، انواع روش های افزودن ناخالصی در مواد غذایی گوناگون بویژه عسل نیز افزایش یافت. متاسفانه در کشورهای مختلف از این روش ها در تولید مواد غذایی مانند عسل نیز استفاده می شود. فقط کشورهایی که قوانین بسیارمحکمی برای تولید مواد غذایی دارند از این مشکلات دور هستند و مقررات و مجازات بسیار سنگینی برای افراد سودجو وضع گردیده است.
با داشتن اطلاعات کافی ازمشخصات عسل طبیعی، تشخیص عسل طبیعی کاری ساده خواهد بود. بهتر است برای تشخیص عسل طبیعی از چگونگی تولید آن آگاه شویم. عسل با جمع آوری شهد گل ها توسط زنبور عسل تولید می گردد. به صورت کلی می توان تقلبات در عسل را به افزودن آب، افزودن شکر و اسانس ها به آن تقسیم بندی کرد. باید برای ورود به بازار عسل از دو مرحله طبیعی بودن و تعیین کیفیت عبور کند.
آشنایی با نحوه تشخیص عسل طبیعی به صورت عمومی
مسلما نحوه تشخیص عسل طبیعی و مرغوب بوسیله مردم بدون استفاده از امکانات تخصصی کار ساده ای نیست، البته کسانی که مداوم با عسل سر وکار دارند به صورت تجربی با نحوه تشخیص عسل طبیعی آشنایی دارند، ولی هنوز یک روش آسان برای افراد عادی وجود ندارد که به راحتی ناخالصی عسل را تشخیص بدهند و به طور دقیق فقط در آزمایشگاه های مواد غذایی، طبیعی بودن عسل قابل تشخیص است. مهمترین اصل برای تشخیص عسل طبیعی و یک خرید مطمئن این است که به فروشگاه های معتبر و یا افرادی که از سابقه تولیدشان آگاه هستند، خرید نمایند.
اگر راه اول وجود نداشت و شما به افراد با اعتماد دسترسی نداشتید بهتر است با دقت به برچسب فروش و نام و نشانی شرکت تولیدی، شماره روانه بهداشتی توجه داشته باشید. اگر از فروشندگان گذری خرید می کنید برای تشخیص عسل طبیعی شیشه عسل را برگردانید سرعت بالا و پایین رفتن عسل و تشکیل حباب و کش آمدن عسل برای تشخیص استفاده می شود ولی در این زمینه باید مطلع باشید که برخی فروشندگان شرایط آب و هوایی را طوری تنظیم می کنند که این نوع تشخیص با اشتباه مواجه می شود به این صورت که در هوای سرد عسل از حالت سفتی بیشتری برخوردار است.
تشخیص عسل طبیعی با کمک مشخصات کیفی عسل
عسلی که رطوبت پایین ۱۳ درصد داشته باشد عسلی است که از کیفیت بالایی برخوردار است و این یک نحوه تشخیص عسل طبیعی می باشد. قارچ‌های عسل در دمای کمتر از یازده درجه سانتی گراد رشد نمی کنند. برخلاف ایرانیان در بسیاری از نقاط دنیا نحوه تشخیص عسل طبیعی شکرک است، شکرک نشان دهنده سلامت عسل است.
البته باید توجه داشته باشید که عسل شکرک زده باید دارای بافتی نرم باشد و نباید روی زبان حس شود زیرا عسل های شکرک زده ای که بافت دانه درشت دارد معمولا به خاطر عسل حرارت دیده و تغذیه شده با آب شکر است. نحوه تشخیص عسل طبیعی از روی مزه نیز امکان پذیر است، وقتی عسلی که از شربت شکر بوجود آمده است را مزه کنید، فقط مزه شیرینی احساس می کنید ولی مزه عسل طبیعی به جز شیرینی دارای طعم مطلوب عسل که از شهد گل های مختلف ایجاد شده است نیز می باشد.
تشخیص عسل طبیعی از رایحه عسل نیز امکان پذیر است اگر بعد از مدتی که درب ظرف عسل بسته است آن را باز کنید بوی قوی عسل طبیعی را متوجه خواهید شد. حلالیت عسل نیز به شما برای نحوه تشخیص کمک می کند اگر مقداری از عسل را در آب سرد بریزید حالت چسبندگی خود را حفظ می کند و به سرعت حل نمی‌شود. این حالت در عسل خالص بوجود می آید و اگر ناخالصی داشته باشد در هنگام ریخته شدن در آب از هم می پاشد و یادارای مقدار زیادی آب است. تشخیص عسل طبیعی مجموعه ای از پارامترهایی است که گفته شد البته اندازه گیری برخی از مقادیر در عسل توسط آزمایشگاه نیز در تشخیص تاثیر دارد.
تشخیص عسل طبیعی با کمک مشخصات کیفی عسل
تفاوت عسل طبیعی با عسلک در چیست ؟
نحوه تشخیص عسل طبیعی از عسلک نیز به شما کمک میکند تا عسل مرغوب خریدکنید. زمانی که در طبیعت شهد کمیاب است زنبور عسل مواد قندی که توسط حشراتی مانند شته و شپشک تولید شده را مصرف می کند و به عسل تبدیل می کند و در سلول های قاب ذخیره می کند. به این نوع عسل، عسلک گفته می شود که از نظر عطر و رنگ و مواد متشکله آن از کیفیت کمتری برخوردار است، نسبت به عسل طبیعی تیره تر است و قند دکستروز کمتری دارد، قندهای مرکب، موادمعدنی، نیتروژن و مواد اسیدی عسلک بیشتر از عسل می باشد.
روش های آزمایشگاهی نحوه تشخیص عسل طبیعی
یکی دیگر از تقلب هایی که برای تولید عسل صورت می‌گیرد، استفاده از شکر و گلوگز مایع به عسل طبیعی می باشد. از کارهایی که زنبورداران برای تولید عسل تقلبی با ناخالصی انجام می دهند قرار دادن مقداری شکر، شیره انگور و یا شیره سایر میوه هایی که دارای قند فروکتوز است زمانی که زنبور از این مواد برای تولید عسل استفاده میکند دیگر مشخصات عسل طبیعی را نخواهد داشت. نحوه تشخیص عسل طبیعی در این شرایط اندازه گیری مقدار قندهای احیا کننده و نسبت فروکتوز به گلوکز می باشد. مقدار قندهای احیا کننده باید کمتر از ۱۱ درصد باشد.
نسبت فروکتوز به گلوکز در عسل طبیعی یک می باشد. روش های آزمایشگاهی دقیق تر دیگری نیز وجود دارد که تخصصی است مثلا آزمایش پلاریمتری که در صورتی که عسل طبیعی باشد نور به سمت چب منحرف می شود در صورتیکه اگر گلوکز مایع یا شکر اضافه شده باشد نور را به سمت راست منحرف می کند. آزمایشهای دیگر که هر کدام با جزییات بیشتری به مواد تشکیل دهنده عسل می پردازند و موجب می گردند که نحوه تشخیص عسل طبیعی آسان گردد.
به طور کلی می توان گفت
عسلی که توسط زنبور عسل تولید می گردد، هنگامی که در دهان قرار می گیرد توسط مخاط دهان به خوبی جذب می شود و عسلی که دارای ناخالصی باشد به راحتی جذب نمی گردد و روی زبان باقی می ماند اگر مقداری از آن را در آب سرد بریزیم حالت چسبندگی خود را حفظ می کند و به سرعت حل نمی شود. برای شناسایی ناخالصی ها در عسل ساده ترین راه اندازه گیری مقدار قندهای احیا کننده و نسبت فروکتوز به گلوکز و همچنین تعیین رطوبت، اسیدیته آزاد، فعالیت دیاستازی، تعیین خاکستر و هیدروکسی متیل فورفورال است.
به هر حال، درجه و میزان تقلب در تولید عسل میتواند بسیار متغیر باشد. برای مثال محصولاتی تهیه می‌شوند که تشخیص تقلبی بودن آنها سخت است اضافه کردن مقدار مواد قندی و آب می توان عسل تولید کرد.
روش های آزمایشگاهی نحوه تشخیص عسل طبیعی
به صورت کلی تقلب در عسل به موارد زیر تقسیم بندی می شود
- تغذیه زنبورها با شربت و قندها و تولید عسل مصنوعی
- تقلب به شیوه تولید عسل مصنوعی
در کنار تمام آزمایش هایی که در مراکز تخصصی برای تشخیص عسل تقلبی از عسل طبیعی صورت می‌گیرد در میان عامه مردم نحوه تشخیص عسل طبیعی با روش‌های انجام می گیرد ساده ترین راه طعم بو است که باید از عسل استشمام شود زیرا گل ها دارای بوهای متفاوتی هستند به طبع باید عسل حاصل از آنها نیز دارای عطر خاصی باشد. در مثالی دیگر میتوان اینطور بیان کرد، در صورتی که عسل مورد استفاده شما عسل طبیعی باشد، بدن مانند زمانی که شیرینی خامه ای مصرف می کنید آن را پس نخواهد زد و از گلوکز و قند زیاد اشباع نمی شود. مورد دیگر این است، هنگامی که درون ظرف عسل طبیعی قاشقی قرار می دهید و مقداری آب روی آن می ریزید در ته ظرف عسل طبیعی می توانید شکل های شش ضلعی را مشاهده کنید. این راهها از جمله راههای تشخیص عسل طبیعی است که می توانید به آن استناد کنید.
